УГТЭ-ийн Мэдрэл, мэдрэлийн мэс заслын төвийн дарга, анагаах ухааны доктор Н.Лхамцоогийн Ковид-19-ийн үед мэдрэлийн тогтолцоонд гарах өөрчлөлтийн талаар өгсөн мэдээллийг сийрүүлэн хүргэж байна.
Н.Лхамцоо: Ковид-19 нь амьсгалын дээд замаас доод зам хүртэл амьсгалын цочмог өвчин үүсдэг шинэ вирус. Гэсэн хэдий ч зөвхөн уушгиар зогсохгүй хамар, амин эрхтэн болох зүрх судас, бөөр, элэг, гэдэс, тархи, мэдрэлийн тогтолцоонд нөлөөлж байна.
Ковид-19 өвчний үед үнэрлэх, амтлах мэдрэмж алдагддаг. Түүнчлэн сонин амт, үнэр мэдэрдэг болчихлоо гэж зарим өвчтөнүүд хэлж байгаа. Мөн толгой өвдөж байна гэж нийт өвчтөний гуравны нэг нь хэлдэг. Үүнээс гадна толгой эргэж, зан аашны өөрчлөлт гарч, орчноо танихаа болих, мартах, дэмийрэх шинжүүд илэрч байна.
Үнэрлэх, амтлах мэдрэмж алдагдах, толгой өвдөж, эргэх нь хөнгөн хэлбэрт ордог бол юм мартах, дэмийрэх, орчноо танихаа болих, тархины харвалт, үрэвсэл зэрэг нь хүнд гэмтэлд багтана.
Ковид-19 нь амьсгалын замын эмгэг мөртлөө үнэрлэх, амтлах мэдрэмж алдагдах, толгой өвдөж, эргэх гэх мэт тархины шинжээр илэрдээгээрээ онцлогтой байгаа юм. Хүнд зэргийн мэдрэлийн гэмтлийн үед зайлшгүй эмнэлэгт хандах ёстой. Жишээлбэл харвалтын үндсэн шинж тэмдэг болох гар хөл сулрах, саажих, юм ярьж чадахаа болих юм бол зайлшгүй эмнэлэг хандаж, зөвлөгөө авна. Харин хөнгөн шинж тэмдгийн үед гэрээрээ эмчлүүлэх бололцоотой. Ковид-19-ийн үед илрэх мэдрэлийн гэмтлийн шинжүүд нь нийт өвчтөний 67 хувьд тохиолдож байна.
Яагаад мэдрэлийн тогтолцоо гэмтээд байна вэ?
Сүүлийн үеийн судалгаануудаас харахад ковид-19 өвчний үед мэдрэл нь 4 үндсэн замаар гэмтэж байна гэж үзжээ.
1. Хамар – Үнэрлэх мэдрэхүйгээр дамжаад тархийг гэмтээнэ
2. Судас- Цусаар нэвчиж ороод, эргэлдэж байгаад тархинд очиж гэмтээдэг
3. Цитокины шуурга- Цитокины шуурга нь биед маш хүчтэй харшлын урвалыг үзүүлдэг бөгөөд энэ шуурганд тархи өртөж, гэмтэх тохиолдол бий.
4. Сэтгэл санааны цочмог хямрал- Ковид-19-өөр өвдөөд хэвтэн эмчлүүлж байгаа өвчтөнүүд гоц халдвартай учир тусгаарлагддаг. Тиймээс аль ч насны хүн бай ойр дотнынхонтойгоо холбоо тасардаг учир сэтгэцийн цочролд ордог.
Мэдрэлийн гэмтэл нь шууд болон шууд бус замаар үүсч байна. Ковид-19 халдвар нь голлон уушгины өвчин үүсгэж байгаа.
Ковид-19-ийн үеийн мэдрэлийн гэмтэл нь суурь болон хавсарсан өвчтэй хүнд ихэвчлэн тохиолдож байна. Тухайлбал даралт ихсэх өвчин, чихрийн шижин, амьсгалын замын эмгэгтэй хүмүүст мэдрэлийн хүндрэлүүд гарах магадлал өндөр. Энэ нь хоёр өвчтөний нэгд тохиолдож байгаа юм. Тиймээс бид эрт үедээ оношлогоо, эмчилгээгээ хийх ёстой.
Ковид-19-ийн шинж тэмдгүүд удаан хугацаанд /6 сар/ үргэлжлэхийг Ковид-19-ийн дараах хам шинж гэж нэрлэдэг. Үүнийг үргэлжилж буй эсвэл архаг хэлбэрт шилжсэнийх гэж үзнэ. Тиймээс шинж тэмдэг арилтал эмнэлгийн тусламж авах хэрэгтэй.
Эх сурвалж: ЭМЯ
