СЭМҮТ-ийн сэтгэцийн эмч Н.Наранцэцэг нойргүйдлийн талаар мэдээлэл өгснийг сийрүүлэн хүргэж байна.
Нойр ба эрүүл мэнд
Нойр нь хүний физиологийн болон сэтгэцийн нөхөн сэргээлтэд чухал ач холбогдолтой. Насанд хүрсэн хүн хоногт 7-9 цаг унтах хэрэгтэй. Унтахад хамгийн тохиромжтой цаг бол оройн 10-12 цаг бол сэрэхэд тохиромжтой цаг бол 6-8 цаг юм. Дэлхийн хүн амын гуравны нэг нь тодорхой хэмжээгээр нойрны хямралтай байдаг гэж үздэг. 2013 хийгдсэн манай улсад хийгдсэн судалгаагаар Монголчуудын тавны нэг нь нойрны тулгамдсан асуудалтай байна гэж гарсан.
Нойргүйдэлд хүргэдэг шалтгаан
Сэтгэц, сэтгэл зүй, бие мах бодийн өвчин эмгэгүүд, нойрны эмгэг, архи болон сэтгэц идэвхт бодисын хамаарал, дэлгэцийн донтолт, утсаар их ярих зэрэг нь нойргүйдэлд хүргэдэг шалтгаанууд юм. Хурдтай хөгжиж байгаа энэ нийгэмд хүн амын дунд сэтгэл түгшилт, гутрал нилээн их гарах болсон. Үүнтэй зэрэгцээд ямар нэг зүйлд санаа зовсон үед сэтгэл зүйн гаралтай нойргүйдэл үүсч байна.
Мөн ходоодны сөөргөө, астма, уналт татал зэрэг бие махбодын өвчин нь тодорхой хэмжээгээр нойргүйдэл үүсэхэд нөлөөлдөг. Түүнчлэн нойрон дундаа явах, зүүдэндээ явах, нойронд хөлөө хөдөлгөх, гэнэт нойрны дайрлагад өртөх эмгэг гэж байдаг. Эдгээр нь хүнийг нойргүйдэлд хүргэж байдаг.
Өдөрт хоёр цагаас дээш хугацаагаар дэлгэц тасралтгүй ширтсэн тохиолдолд тархинд үүсэх мелатонины хэмжээ багасч, нойргүйдэл мөн үүсдэг.
Нойргүйдсэн үед ямар шинж тэмдэг илрэх вэ?
- Нойр хулжих
- Хэт эрт сэрэх
- Өнгөц нойрсох буюу зүүрмэглэх
- Шөнийн турш олон дахин сэрэх
- Унтсан ч амарсан шинж мэдрэгдэхгүй байх
- Нойрон дунд амьсгал тасалдах
- Өдрийн турш нойрмоглох
- Гэнэтийн нойрны дайралтад өртөх /гэнэт суусан газраа унтах/
- Харж дарж зүүдлэх
- Зүүдэндээ ярих гэх мэт шинж илэрнэ.
Удаан хугацаагаар нойргүйдсэн үед ажлын бүтээмж 14 хувиар буурч, алдаа гаргах эрсдэл 20 хувиар нэмэгддэг гэсэн эрдэмтдийн судалгаа бий. Хэвийн хугацаанаас богино эсвэл урт хугацаагаар унтдаг хүмүүсийн аль аль нь богино наслах эрсдэлтэй байдаг гэж үздэг. Мөн удаан хугацаагаар нойргүй явахад цусан дахь сахарын хэмжээ 17 хувиар нэмэгдсэн гэх судалгаа ч байдаг.
Дутуу нойртой байвал цадах үед тархинд ялгардаг лептин дааврын ялгаралт буурч цадсан мэдрэмж үүсдэггүй. Иймээс нойрны хямралтай хүмүүст таргалалт илүүтэй тохиолдож байна. Түүнчлэн удаан хугацаанд нойргүй явснаар зүрх судасны өвчин, тархинд цус харвах, ходоод гэдэсний өвчин, дархлаа дутмагшил, ханиад, томуу зэрэг өвчин тусах эрсдэл нэмэгдэнэ. Учир нь гүн нойрны үед бидний бие амарч, дархлааны түвшин нэмэгдэх учиртай.
Унтахаас өмнө юуг анхаарах вэ?
Архи согтууруулах ундаа нь амархан унтахад туслах ч маш эрт сэрээдэг. Никотин нь сэргээгч үүрэгтэй учраас тамхи их татах нь нойрсоход сөрөг нөлөөтэй. Мөн унтахаас 3-4 цагийн өмнө кофе уухгүй байх хэрэгтэй. Кофе нь тархийг сэргээдэг бөгөөд шээс хөөх үйлдэлтэй учраас унтахад сөрөг нөлөөтэй.
Унтахаас өмнө утсаар их ярих, дэлгэц ширтэх, хүч шаардсан дасгал хөдөлгөөн хийх нь нойрыг бүр мөсөн сэргээдэг. Өдөр удаан хугацаагаар унтах нь шөнийн нойрыг богиносгодог. Хэрэв өдөр амрахыг хүсвэл 13-15 цагийн хооронд 25 минутаас ихгүй хугацаанд унтаарай.
Хэдийгээр нойрны эм нь амархан унтуулдаг боловч, гүн нойр ба зүүд нойронд нөлөөлдөг. Ингэснээр чанаргүй нойр авна. Бас дасал үүсгэх гаж нөлөөтэй юм. Тиймээс эмчээс зөвлөгөө авах хэрэгтэй. Мөн унтахаас өмнө санаа зовоож буй бүх асуудлаа шийдвэрлэ. Оронд ороод 30 минутын дотор унтаж чадахгүй бол босоод унтахад нөлөөлөх зүйлс хийгээрэй.
Эх сурвалж: СЭМҮТ
