УНТЭ-ийн ерөнхий мэс заслын тасгийн эмч, АУ-ны магистр, тэргүүлэх зэргийн эмч Б.Ганзориг дараах зөвлөгөөг өглөө.
Элэгний эрүүл мэнд ба өвчлөл
Элэг дүлий эрхтэн учраас зангилаа үүссэн ч хүндээ зовиур өвдөлт мэдрэгдэдгүй. Ингэж явсаар аажимдаа хатуурал, хавдар болж хүндэрдэг. Үүнээс сэргийлэх гол арга нь эрт илрүүлэх үзлэгт тогтмол орох юм. Одоо орон даяар хийж буй эрт илрүүлгийн багцад ЭХО оношилгоо орсон байгаа. ЭХО-оор элэг хатуурч эхэлж байна уу, хавдар үүсэж байна уу гэдгийг хангалттай харах боломжтой. Тиймээс заавал хамрагдаарай. Нэг удаа үзүүлээд зогсохгүй ядаж хоёр жил тутам үзүүлээд, хянаад сурчих юм бол эрт үед нь эмчилж эдгээх боломжтой.
Элэгний хорт хавдрын шалтгаан нь амьдралын хэв маягаас гадна нэмж хэлэхэд махны хэт их хэрэглээ нөлөөлж буй талаар судалгаа бий. Мах их хэрэглэхээр элгэнд төмөр ихээр хуримтлагддаг. Төмрийн давс нь элэгний эсийг гэмтээж хавдарт шилжих үндэс болдог. Тиймээс махны хэрэглээгээ тааруулахыг онцгойлон анхааруулж байна.
Уг нь бид өвлийн цагт дотор галын илч, энерги, тамираа тэтгэх гэж маха хэрэглээд, урин дулаан зуны цагт мах хэрэглэхгүй, цагаан идээ ундаагаа хэрэглэж элгээ цэвэрлэдэг уламжлалтай ард түмэн шүү дээ. Энэ уламжлал эрүүл мэндийн хувьд маш их ач холбогдолтой байв. Гэтэл одоо бүх улиралд, бүр зуны улиралд хорхог боодог гээд тостой мах илүү их хэрэглэж байна. Ядаж мах идэж байгаа бол түүнээс хоёр дахин их ногоо, байцаат ургамал, ногоо хэрэглэж байх хэрэгтэй. Монголд тэргүүлэх хавдар нь элэгний хавдар болчихоод байгаа гэдгийг анхаарах цаг хэдийн болсон. Хувь хүний, гэр бүлийн амьдралын хэв маяг хамгийн чухал нөлөөтэй юм шүү.
Урьдчилан сэргийлэлт
Дотоод хүчин зүйл буюу удамшлын хүчин зүйлийг тухайн хүн засах боломжгүй. Харин гадаад хүчин зүйлс бол 100 хувь таниас шалтгаална. Жишээ нь, тамхи татахаа боль. Тамхи зөвхөн уушгинд биш ходоод, элэг гээд бүхий л хавдрын эрсдэлт хүчин зүйл болдог. Тиймээс хорт зуршлаа багасгах, эрүүл хоол хүнс хэрэглэх зэрэг өдөр тутмын хэв маягтаа анхаарах хэрэгтэй.
Хавдар гэнэт үүсдэггүй. Олон жилийн амьдралын дадал зуршил, хэв маягтай холбоотойгоор бий болдог гэдгийг ойлгох хэрэгтэй. Одоо тамхи татаад, архи уугаад зүгээр байна гэж байгаа боловч 10,20 жилийн дараа хавдрын хүнд шатандаа орчихсон оношлогдох нь элбэг. Тиймээс дадал зуршлаа өөрчлөх, тогтмол үзлэг шинжилгээнд хамрагдан хянаж явах нь хорт хавдар болж хүндрэхээс урьдчилан сэргийлэх гол арга юм.